11 Νοεμβρίου 1916 – 11 Νοεμβρίου 2016 / Επέτειος των 100 χρόνων από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το θέμα μου είναι ο πόλεμος και ο οίκτος του πολέμου.
Η ποίηση βρίσκεται στον οίκτο.
Γ.Όουεν, 1918
«Με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Βρετανική Πρεσβεία προσκαλεί μικρούς και μεγάλους λάτρεις της ποίησης να συμμετάσχουν σε ποιητικό διαγωνισμό με θέμα την ειρήνη, τη συμφιλίωση και την θυσία. Πηγή έμπνευσης για το διαγωνισμό είναι οι Βρετανοί ποιητές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου που με το έργο τους σε μία φρικτή περίοδο της ιστορίας, ανέδειξαν το σθένος της ανθρώπινης φύσης κάτω από δύσκολες συνθήκες. Μέσα από τα έργα των ποιητών αυτής της γενιάς, φωτίστηκε η λεπτή γραμμή που συνδέει τον ρομαντισμό και ρεαλισμό και μέχρι σήμερα το έργο τους αποτελεί αφορμή για να αναλογιστεί κανείς τις καταστροφικές συνέπειες του πολέμου.
Στον κατάλογο των Βρετανών ποιητών του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου συμπεριλαμβάνονται ο Wilfred Owen, ο Rudyard Kipling, ο Thomas Hardy και ο Rupert Brooke, ο οποίος άφησε την τελευταία του πνοή και αναπαύθηκε στη Σκύρο.
Βρετανική Πρεσβεία στην Αθήνα, 13 Νοεμβρίου 2015».
Αυτός ήταν ο λόγος να γραφτεί το δεκαπεντασύλλαβο ποίημα με τίτλο «Ποτέ Αντίο»
Δεν είχα ασχοληθεί με το θέμα καθώς ένιωθα να βυθίζομαι σε ένα απόκοσμο ομιχλώδες και λασπωμένο έδαφος, κάθε φορά που σκεφτόμουν τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.
Ίσως ενδόμυχα να ήταν ο ίδιος φόβος που τη θυσία εκατομμυρίων ανθρώπων δεν μπόρεσα να την εκτιμήσω όσο έπρεπε.
Το ίδιο συνέβη και στη χώρα μου. Όχι μόνο πολεμήσαμε για τα κεκτημένα αλλά στάθηκαν δίπλα μας άνθρωποι από διαφορετικές εθνικότητες έχοντας την ίδια πίστη˙ στην ελευθερία.
Στα συμμαχικά κοιμητήρια της Θεσσαλονίκης αλλά και λίγο βορειότερα του Κιλκίς, αυτών που έχω επισκεφτεί κι ασφαλώς παντού ανά την Ελλάδα, η θλίψη μεγαλώνει.
Η θλίψη και ο σεβασμός για τα άγνωστα νέα παιδιά 19-20 ετών, καλύπτει το πλήθος των σταυρών με ένα κατακόκκινο σεντόνι. Αυτό της μνήμης.
Πάνω από τα ανθρώπινα μέτρα, στρατιώτες που δεν μιλούσαν καν τη γλώσσα, που δεν αγνάντευαν το ίδιο μπλε από το Σούνιο, δεν ένιωθαν την ίδια ζέστη του καλοκαιριού της Κρήτης, δεν συμμετείχαν στα ίδια πανηγύρια της Μακεδονίας, άφησαν την τελευταία τους ανάσα σε χώμα ελληνικό.
Το ίδιο συνέβη με Έλληνες που στάθηκαν στο πλευρό άλλων λαών, σε δίκαιους αγώνες.
Η ανάμειξή μου στο διαγωνισμό είχε το τεράστιο κέρδος να αποκαταστήσει τη θυσία του ανθρώπινου μεγαλείου, μέσα μου. Είμαι ευγνώμων για αυτήν την αφορμή στη ζωή μου.
link: First World War – The collection
Η επιλογή της ποίησης του Roland Leighton ήταν απρόσμενη.
Αναζητώντας στο ιστοχώρο της προτεινόμενης σελίδας του διαγωνισμού, η φωτογραφία του με τράβηξε από την πρώτη στιγμή. Έδειχνε ένας λεπτός και ευγενικός νέος, με πρόσωπο καθαρό και φωτεινό. Τα χείλη του μισόκρυβε ένα λεπτό μουστάκι, το μουστάκι της πρώτης νεότητας.
Ο Roland Leighton με παρακίνησε να ασχοληθώ μαζί του με εκείνο το βλέμμα που δεν μπορείς να προσπεράσεις. Δυνατό κι ευαίσθητο. Διάβασα γι αυτόν. Τις σκέψεις και τα ποιήματά του. Γνώρισα για το μέτωπο της Γαλλίας, από αρκετά βιβλία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τις συνθήκες, τις τακτικές, τις ήττες και τις νίκες.
Τα αέρια, τις μάσκες, τις σφυρίχτρες στα χείλη αξιωματικών που έτρεμαν από φόβο και προσμονή. Από γενναιότητα και αυτοθυσία. Η ζωή του Roland σύντομη και γεμάτη, είχε όλα όσα θα μπορούσε να ζήσει κάποιος μια ζωή.
Ο Roland δεν επέστρεψε ποτέ στην Βρετανία, δεν παραβρέθηκε στη συνάντηση των δύο οικογενειών – τη δική του και της αρραβωνιαστικιά του, της τρυφερής Vera για το ρεβεγιόν των Χριστουγέννων του 1915 στο Grand Hotel του Brighton.
Το συμμαχικό κοιμητήριο του Louvencourt στη βόρεια Γαλλία τον κράτησε για πάντα κοντά του, σκεπάζοντάς τον με το χώμα της ευγνωμοσύνης.
Η Vera Brittain (1893–1970), η γυναίκα με την οποία συνδέθηκε έχασε τον ίδιον, τον αδελφό της, τους φίλους της σε αυτό τον παραλογισμό της επικράτησης των όπλων. Υπήρξε νοσοκόμα κατά την περίοδο του πολέμου και στη συνέχεια ολοκλήρωσε τις σπουδές της αφήνοντας το αποτύπωμά της με τα κείμενά της που επηρεάζουν μέχρι σήμερα.
Δύο σημαντικά στοιχεία της ιστορίας αυτής είναι πως ο Roland σκοτώθηκε την ίδια ημερομηνία με την αποχώρηση της μητέρας μου από τη ζωή. Ήταν η 23η Δεκεμβρίου.
Το δεύτερο είναι πως η Vera τον περίμενε για τα Χριστούγεννα του 1915 όπου θα επέστρεφε από το μέτωπο και θα παντρεύονταν, στο ξενοδοχείο Grand του Brighton. Στην πόλη που φιλοξενεί το γιο μου και επισκέπτομαι πολύ συχνά.
Χαμογελώντας σχεδόν γι αυτές τις «συμπτώσεις» ξεκίνησα να γράφω. Η δημόσια βιβλιοθήκη του Brighton έγινε τόπος μελέτης, σκέψης και έρευνας.
Οι πόρτες του ξενοδοχείου Grand, του εμβληματικού ξενοδοχείου της πόλης του Brighton, άνοιξαν με μεγάλο ενδιαφέρον για μένα και την ιστορία που είχα να τους πω για το ξενοδοχείο τους. Η σάλα που δεν έχει αλλάξει πολύ από τότε, φιλοξένησε τις δύο οικογένειες Brittain και Leighton εκείνα τα σκοτεινά Χριστούγεννα του 1915.
Ευχαριστώ τον Jonathan Burcham για τη βοήθειά του, την πρόθεση να μου δείξει το ξενοδοχείο και να μου διαθέσει όποια πληροφορία χρειάστηκα.
Το ποίημα του Roland Leighton για το οποίο γράφτηκε το «Ποτέ Αντίο».
Ploegsteert by Roland Leighton
Love have I known and dawn and gold of day-time
And winds and songs and all the joys that are
Known once and as a child that tires with play time
Leaped from them to the elemental dust of war
I have seen blood and death but all has ending
And even horror is but made to cease
I am sickened with love that lives only for lending
And all the loathsome pettiness of peace
Give me god of battles a field of death,
A hill of fire a strong man’s agony
Όσο για τον διαγωνισμό:
“A huge THANK YOU to ALL 550 of you who took part in the British Embassy Poetry Competition to commemorate the centenary of WW1.
We received great entries from all over Greece and our judging panel has now completed the difficult task of reaching a decision. The winners have been notified and will be announced on Armistice Day, 11/11, during an invitation-only ceremony. The winning poems will be published in a future edition of ποιητική literary journal. #WW1 Imperial War Museum London Commonwealth War Graves Commission
British Council Greece”.
Από τη σελίδα Facebook του Βρετανικού Συμβουλίου στην Ελλάδα.
Νίνα.